„Po prostu jestem. Nie ma sposobu, abym się zdefiniował” – Jahwe

Kosmiczna – Wszechmocna Duchowa Istota – Stwórca – w związku z zapytaniem Mojżesza, dał ludzkości odpowiedz Kim Jest. Musiała ona być bardzo przemyślana, bo Byt Najdoskonalszy jest także najbardziej kulturalnym i rozumnym ! Odpowiedz jaką dał Bóg na temat swojej istoty, powinna być taka by większość Ziemian mogła ją zrozumieć, zwłaszcza ci, którzy poszukują spraw duchowych. W naszej ocenie jest ona wysoce zadowalająca.

Jahwe to z hebrajskiego יהוה – imię własne Boga czczonego w judaizmie i chrześcijaństwie. Niektórzy uczeni podają hipotezę, jakoby kult Jahwe został przejęty z wierzeń ugaryckich. Przeczy temu tradycja elohistyczna. Imię Jahwe występuje w tekście masoreckim Starego Testamentu 6828 razy. W 25 przypadkach występuje w skróconej, późniejszej formie Jah. Poza Biblią hebrajską znaleziono je na przykład na steli króla Meszy z IX/VIII wieku p.n.e., z której pochodzi ten oto urywek: „… I wziąłem stamtąd sprzęty Jahwe, wlokąc je przed Kemosza…”

Stalla Meszy:

Kamień Moabicki wskazuje na istotną rolę, jaką północne królestwo hebrajskie odgrywało w IX wieku przed Chrystusem. Mesza przyznaje, że Izraelici przez czterdzieści lat panowali nad wieloma miastami w Moabie. Wszystkie imiona z inskrypcji Meszy, z wyjątkiem Kemoszmeleka (ojca Meszy) oraz Asztar pojawiają się w Starym Testamencie. Nas interesuje tu inskrypcja Boga Hebrajczyków. Występuje w linii 18, zaś kontekst zdania (linie 17-18) jednoznacznie wskazuje, że chodzi o Jahwe, Boga Izraela. Tym samym Stela Meszy jest najstarszą znaną inskrypcją wymieniającą imię Tego Boga.

Dodadkowo świętą Nazwę Boga znaleziono w korespondencji z Lakisz z około 589 roku p.n.e. Imię to jest częścią występujących w Biblii wielu imion nadawanych ludziom, jak Eliasz (hebrajskie Eliyyahu) lub Izajasz. Tradycja jahwistyczna, twierdzi, że imię Jahwe było znane niemal od zawsze. Należy to rozumieć jako jahwistyczną reinterpretację starego przekazu ustnego o początkach rodzaju ludzkiego.

Większość z imion Boga Żydów, było używanych również przez plemiona kananejskie na określenie ich lokalnych pogańskich bogów. Uczeni tłumaczą to faktem, że po osiedleniu się na terenach Kanaanu między Jordanem a wybrzeżem Morza Śródziemnego, Żydzi przyswoili sobie miejscowy język kananejski. Biblia hebrajska używa jednak tych określeń – z pewnością od czasów Mojżesza, a najprawdopodobniej także od Abrahama – do jednego bóstwa, a mianowicie do jedynego Boga Izraela. Jego pojęcie w Izraelu uformowało się pod wpływem opisanego w Biblii samoobjawienia się Boga, który przedstawił się właśnie pod imieniem Jahwe. Kult Jahwe za czasów Mojżesza był monoteizmem praktycznym, inaczej monolatrią, czyli oddawaniem czci jednemu bóstwu (spośród wielu innych istniejących).

W opisie spotkania z Mojżeszem, Jahwe mówi o sobie, że jest „…Bogiem Abrahama, Bogiem Izaaka, i Bogiem Jakuba…” Stąd określenia z Księgi Rodzaju „…Ten, którego z bojaźnią czci Izaak…” , a także „…Potężny Bóg Jakuba…” są synonimami Jahwe. Chociaż te nazwy mogły być szczególnymi tytułami, określającymi Boga patriarchów Izraela, jako ich bóstwa opiekuńczego.

Podane przez Księgę Wyjścia 3:14 wyjaśnienie znaczenia imienia Jahwe jako Eheje-Aszer-Eheje (Jestem-Który-Jestem) ma charakter głeboko ukryty, jak to często bywa w Biblii. Jest to najprawdopodobniej skrót dłuższego imienia. Możliwe, że jego pełną formą było: Jahwe-Aszer-Jihwe, co oznacza: Daje istnienie wszystkiemu co istnieje, lub też: Jahwe Zewa’ot (Daje istnienie zastępom [istot niebiańskich ?] JHWH może być czasownikową formą korzenia hwh, które jest starszym wariantem korzenia hjh – być. Samogłoska pierwszej sylaby pokazuje, że słowo jest użyte w formie czasu przyszłego-teraźniejszego przyczynowego: hif’ il, powinno się więc imię to rozumieć: Sprawia istnienie, daje istnienie.

W Biblii hebrajskiej tetragram, czyli cztery hebrajskie litery (liczba cztery tak jak cztery rzeki w Edenie) będące zapisem imienia własnego Boga, pojawia się ponad 6800 razy. Różne formy jego zapisu można spotkać w źródłach pozabiblijnych, niektórych rękopisach Septuaginty oraz rękopisach qumrańskich. Nie występuje w Nowym Testamencie, wspominają jednak o nim Ojcowie Kościoła. W literaturze naukowej można spotkać liczne próby ustalenia prawidłowej wymowy tetragramu, obecnie większość uczonych opowiada się za formą Jahwe. W literaturze przedmiotu podjęto wiele prób wyjaśnienia pochodzenia tetragramu.

Najwcześniejsza samodzielna wersja tetragramu pojawia się na wykazie miejscowości Amenhotepa III odkrytym w świątyni Amona w Soleb oraz w jej kopii z czasów Ramzesa II w Amara Zachodnim. Zapisano jako jhw, a czytane – ja-h-wi (czasami można spotkać ja-h-wa). Imię Boże w formie ji-ha (jako wariant ja-h-wí) odkryto na wykazie miejscowości w świątyni Ramzesa III w Medinet Habu. Podczas wykopalisk w starożytnym mieście Ebla (obecnie Tall Mardich) natrafiono na gliniane tabliczki (III tysiąclecie p.n.e.) z imionami własnymi ze znakiem NI, który interpretowano jako (d)ja, przypominający skrót tetragramu.

W amoryckich tekstach z Mari (XVIII wiek p.n.e.) odnaleziono nazwy własne z cząstką ia-aḫ-wi oraz ia-wi. Według niektórych obie należą do tego samego rdzenia hwj (być), co tetragram. Sprawa zapisu Świętego Stwórcy wszechświata w społeczności Esseńczyków jest jeszcze bardziej niezwykła ! W zachowanych rękopisach qumrańskich widać niejednolitą praktykę zapisu tetragramu, głównie w cytatach biblijnych: w niektórych rękopisach pisano go literami paleohebrajskimi, pismem kwadratowym czy zastępowano czterema kropkami lub kreskami (tetrapuncta). W innych rękopisach tetragram zastępowano substytutem hw’h’ („jego”), słowem ’Elohim, El czy nawet Adonaj. Czasami tetragram parafrazowano, na przykład w Regule Zrzeszenia zastąpiono przez „najchwalebniejsze imię”.

W rękopisach z Qumran spotkać też można inne przykłady specyficznego podejścia kopistów do tetragramu. W niektórych miejscach prawdopodobnie kopista zostawił miejsce, w które on lub inny wpisywał tetragram literami paleohebrajskimi, widać to na przykład w urywku ze zwoju 11Q5 – III 4, gdzie kopista zapomniał wpisać tetragram, a występuje on w analogicznym miejscu tekstu masoreckiego. W tym samym rękopisie w innych kolumnach można spotkać albo pisownię tetragramu zapisaną pismem paleohebrajskim a w innych rękopisach, zawierających Księgę Psalmów można znaleźć tetragram pisany pismem kwadratowym.

Członkowie wspólnoty z Qumran wiedzieli o istnieniu tetragramu, ale nie było to jednoznaczne z udzieleniem obowiązującego przyzwolenia na jego stosowanie i wymawianie. Świadczy o tym nie tylko specjalne traktowanie tetragramu w tekście, ale i zalecenie zapisane w Regule Zrzeszenia (VI, 27): „…Kto wspomni najchwalebniejsze imię, będące ponad wszystko […]”. Tekst co prawda w tym miejscu się urywa, ale kontekst wskazuje, że osoba, która wymawia owo imię, ma być „wyłączona” z zrzeszenia. Jak więc zinterpretować tą tajemniczą starożytną nazwę ?!

Ludwig Koehler stał na stanowisku, że tetragram wywodzi się od formy rzeczownikowej rdzenia hjh. Znaczyłby więc „byt”, „istota”, „istnienie”. Panuje zgoda co do tego, że tetragram reprezentuje jednak czasownikową formę rdzenia hjh, który znaczy „być, stać się”. Uczeni zastanawiają się, czy tetragram jest formą kal („który jest”), czy hifil („stawać się”) tego rdzenia. Jedni przychylają się do pierwszej, ponieważ w Biblii hebrajskiej ten czasownik nigdzie nie występuje w formie hifil, inni – do drugiej ze względów gramatycznych.

Uczeni próbują również interpretować znaczenie tetragramu na podstawie fragmentu z Księgi Wyjścia 3:14, jest to moim zdaniem wielce interesujące ! (אֶהְיֶה אֲשֶׁר אֶהְיֶה, ehjeh aser ehjeh). Charles R. Gianotti w artykule „The Meaning of the Divine Name YHWH” podaje pięć głównych koncepcji na ten temat:

1)Walther Zimmerli (i podobnie inni badacze, np. A. M. Dubarle, G. Lambert) uważa odpowiedź Boga za odpowiedź wymijającą. Można ją zrozumieć następująco: „…Po prostu jestem. Nie ma sposobu, abym się zdefiniował…”. Bóg dał do zrozumienia ludziom, że nie są w stanie go poznać. Większość uczonych nie podziela tego poglądu. Argumentują, że tekst biblijny nie zawiera wzmianek, jakoby Mojżesz zadał niestosowne pytanie albo został skarcony przez Boga. Bóg na konkretne pytanie udzielił konkretnej odpowiedzi !

2)Niektórzy badacze uważają, że sformułowanie ehjeh aser ehjeh ujawnia Boga jako byt samoistny, wieczny, który istnieje sam w sobie. Opierają się głownie na tłumaczeniu Septuaginty: εγω ειμι ο ων dosłownie: „...Jestem tym, który jest...”, „…Jestem Istniejącym...”, „…Ja jestem Będący...” Niektórzy badacze zauważają, że tekst Septuaginty próbuje włączyć do tekstu hebrajskiego obce mu pojęcia. Hebrajskie słowo haja(h) zakłada istnienie dynamicznej i potężnej istoty w przeciwieństwie do greckiego pojęcia ειμι, które sugeruje jej niezmienność i stałość.

3)Inni uznają, że tetragram występuje w formie kauzatywnej. Sformułowanie ehjeh aser ehjeh według tej interpretacji brzmiałoby: „…Powoduje, że zaczyna istnieć…„. Niewykluczone, że tetragram jest jedynym przypadkiem użycia czasownika hājâ(h) w formie kauzatywnej. Badacze nie znaleźli w tekście biblijnym ani jednego przykładu występowania czasownika haja(h) w formie kauzatywnej.

4)Niektórzy traktują sformułowanie z Wyjścia 3:14 jako typowy element przysięgi. J.A. Motyer sądzi, że Bóg objawiając znaczenie swego imienia przysięga, że uwolni swój lud z niewoli egipskiej. Motywuje to tym, że czasownik haja(h) od którego pochodzi forma ʼehjeh występuje w wielu miejscach w formule przysięgi. Pogląd ten nie uwzględnia pełnego znaczenia czasownika haja(h), jakie ma w innych miejscach Biblii hebrajskiej.

5)Zwolennicy koncepcji fenomenologicznej twierdzą, że sformułowanie z Wyjścia 3:14 podkreśla przyszłe działanie Boga w dziejach. Można to rozumieć tak: „…Bóg jak powie, tak zrobi – zgodnie z obietnicą wyrażaną w swoim imieniu. Będzie działać na korzyść swojego ludu…”. Zwracają uwagę, że istnienie Boga nie jest statyczne (co wyraża greckie ειμι), ale dynamiczne, nie tylko „jest„, ale aktywnie uczestniczy w historii człowieka.

Co z wymową ?

W Talmudzie zawarto wzmianki o pojawieniu się, po powrocie Izraelitów z niewoli w Babilonie, tradycji niewymawiania tetragramu. Głośne wymawianie imienia zarezerwowano dla kapłanów. Tetragram włączono do błogosławieństwa kapłańskiego wypowiadanego codziennie w świątyni oraz podczas Dnia Pojednania. W innym traktacie „Sota” napisano, że tetragram wypowiadano w świątyni, natomiast poza jej terenem jego substytut – Adonaj. W Jomie jest mowa, że zaprzestano wymawiania na głos tetragramu po śmierci Szymona Sprawiedliwego

Pod koniec istnienia Drugiej Świątyni nawet kapłani zaczęli niewyraźnie wypowiadać imię Boże, o czym świadczy traktat Kidduszin. Według niego rabin Tarfon w latach swej młodości poszedł razem z wujem do świątyni, zbliżył się „…do podium i wytężył słuch, aby uchwycić słowa arcykapłana. Posłyszał tylko, że Imię wymówiono tak, że zagłuszył je śpiew pozostałych kapłanów…”. Co ciekawe, ten sam traktat informuje o istnieniu tradycji przekazywania przez mędrców swoim uczniom oryginalnej wymowy tetragramu, raz lub dwa razy na siedem lat. Były jednak czasy, gdy każdy mógł, a nawet powinien był wymawiać imię podczas przekazywania pozdrowień. Według traktatu Sanhendryn każdy, kto wymawia Imię, nie będzie mieć działu w przyszłym świecie. Według Pesachim dopiero w przyszłym świecie będzie można bez przeszkód wymawiać tetragram na głos.

Istnienie zwyczaju niewymawiania tetragramu potwierdza również Józef Flawiusz w dziele Dawne dzieje Izraela. W swoim komentarzu do objawienia przez Boga swojego imienia Mojżeszowi, napisał: „…I wyjawił mu Bóg swoje imię, którego dotąd nie znał żaden człowiek; tego imienia nie wolno mi tu podać…”

Do dzisiaj nie jest znana prawidłowa wymowa tetragramu. Większość współczesnych uczonych opowiada się za formą Jahwe. Uważają formę Jehowa za efekt niewłaściwej interpretacji funkcji znaków samogłoskowych wstawionych przez masoretów. Pojawiały się na przestrzeni wieków inne propozycje wymowy tetragramu.

Piotr Alfons, żyjący na przełomie XI i XII wieku Żyd nawrócony na chrześcijaństwo, w swoim antyjudaistycznym traktacie „Dialogi contra Iudaeos” zapisał tetragram jako Ieve. Próbował dowieść, że w literach tetragramu można dostrzec trzy osoby Trójcy. Podobny tok rozumowania, wraz z formą Ieve, przejął Joachim z Fiore.

Jak wspomina Talmud Babiloński (Freedman, Epstein, The Hebrew-English Edition of the Babylonian Talmud: Pesahim 50a) żydzi przestali już używać imienia Bożego i zaczęli czytać w miejsce tetragramu Adonai (Pan). Jednakże zostawili oni dla nas tak jakby malutką wskazówkę co do odczytywania tetragramu. Wskazówka ta nosi pewną sentencję która brzmi: „Imię Boże czyta się tak, jak jest napisane”. Inaczej mówiąc, nie posiada ona dodatkowych elementów ani tzw. „haczyków”, lecz wymawia się Je po prostu tak jak jest napisane. Dla nas wydaje się jednak to bzdurą gdyż brzmiało by to mniej więcej tak: Jod-ha-wu-ha. Jednak każda z tych spółgłosek odpowiada pewnej wymowie, to jest Y będzie odpowiadać I (lub E), H na końcu słowa A natomiast W — U (albo O) — wychodzi więc forma IHUA.

W samouczku do języka hebrajskiego czytamy: „W pisowni hebrajskiej litera JOD czasami spełnia funkcję samogłoski „i” Czasami spółgłoska, po której występuje litera YOD, wymawiana jest jako e (…) Litera WAW oznacza samogłoskę o lub u (…) Jeśli litery ALEF lub HA występują na końcu wyrazu, bardzo często są czytane jako samogłoska a.”(Szoszana Ronen i Michał Sobelman, 2000, str. 10, 11). Poniżej wyjaśnię na czym polega ta łamigłówka i jak samemu można sprawdzić czy jest prawdziwa. W tej chwili opierać się będę na książce Profesora Gérarda Gertouxa (Professor of National Education in France, president of the Association Biblique de Recherche d’Anciens Manuscrits) który jest hebrajskim naukowcem a zarazem specjalistą w dziedzinie tetragramu!!! W swojej książce oczywiście więcej wyjaśnia niż ja tutaj, ale powiedzmy że przedstawię tę niezwykłą teorię w skrócie. Wpierw zacznijmy od potwierdzenia iż imię Boże czyta się tak jak jest napisane:

„…However, the key to unlock this mystery was provided by the famous Maimonides 800 years ago, when he wrote that the Name 'is read as it is written…” (Gérard Gertoux) “Marmorstein refers to a number of authorities who substantiate that the pronunciation of the divine name did not stop with Simon the Just [circa 180 B.C.], as Hellenistic writers have claimed. Here is Marmorstein’s detailed testimony to this fact:

„…In the Sanctuary the priests said the Tetragrammaton ACCORDING TO ITS WRITING, outside the Temple by its substitute….There is a consensus of opinion as to the prohibition of using the Shem hamphorash [the pronunciation of jhvh] outside the Temple, yet in the service of the Temple the Name WAS PRONOUNCED… A third version is given in B. Sotah, 38A, where the view of R. Josiah is ascribed to R. Jonathan, and that of R. Jonathan to R. Josiah. Anyhow, we learn that according to these Rabbis the Name was PRONOUNCED IN THE TEMPLE BY THE PRIESTS…” (The Old Rabbinic Doctrine of God: The Names & Attributes of God, pp. 19-21).

„According to Tamid 7:2 and Sotah 7:6, when the blessing of the priests was given, 'in the Temple they pronounced the Name AS IT WAS WRITTEN, but in the provinces by a substituted word.’ Samuel Cohon comments, 'The Tetragrammaton was ORIGINALLY SPOKEN BY ALL THE PRIESTS in the Temple in pronouncing the benediction. In the synagogues the substitute name Adonai was employed in worship’” (Yahweh: The Divine Name in the Bible, pp. 86-87).” Carl D. Franklin

Profesor Gertoux wyjaśnia: “This name YHWH is read without difficulty because it is pronounced as it is written, or according to its letters as the Talmud says. In fact, up until 70 CE, on the day of Yom Kippur the high priests read the blessing in Numbers 6:24-27 pronouncing YHWH according to its letters, that is to say as it was written. Indeed, this name is the easiest one to read in the whole Bible because it is made up of four vowels as Flavius Josephus noted. The question of knowing which vowels accompanied the letters YHWH is absurd, for Masoretic vowels did not appear before the sixth century CE. Before this, Hebrew names were widely vocalized by the three letters Y, W, H, as the manuscripts of Qumrân widely confirm. The letter Y was read I (or E), the letter W: U (or O), and the letter H: A at the end of words. For example, YH was read IA, YHWDH was read IHUDA (Juda). If there was no vowel letter in a name the vowel a was often inserted; thus YSHQ was read: ISaHaQ (Isaac), etc. The name YHWH was therefore read IHUA (Ihoua). For the H, which was almost inaudible, to be better heard a mute e could be added, thus the name YHWDH read literally I-H-U-D-A then became I-eH-U-D-A, the exact equivalent of the Hebrew name Yehudah. This slight improvement gives the name YHWH the pronunciation I-eH-U-A (Iehoua), the equivalent of YeHoWaH in Masoretic punctuation. This coincidence is remarkable; even providential for those who believe that God watched over his Name (obviously without the copyists knowing!)…

…The final H in the names ending in WH is always vocalized -A (endings in –èH result from a more ancient -aH (E.J. Revell — The Development of Segol in an Open Syllable as a Reflex of a in: Linguistics and Biblical Hebrew. Winona Lake 1992 Ed. W.R. Bodine pp. 17-28); for example the name Ninwéh is pronounced Ninua in a Cyrus’s Assyrian text, dated the sixth century before our era)

Na podstawie samej Septuaginty można sprawdzić czemu odpowiada hebrajskie W (a także Y)

Można by jeszcze sprawdzić czy na podstawie samego odczytywania liter imiona Biblijne brzmią poprawnie:

“Assuming that the Masoretic text preserved the authentic pronunciation of these names in the first century, we simply have to evaluate the gap between these names used as standards and the results of each method. To gauge objectively, 2 points may be given when a vowel (i, é, [e], è, a, o, û) is identical, and 1 point if it is close, for example an a put in the place of è or o. Additionally, as some consonants serve as vowels in Hebrew, one obtains Ya = ia, Yi = ï, Wa = ûa, Wu = û.”

Tak więc już samo sprawdzanie imion na podstawie ich pisowni daje niezłe rezultaty (73% — względem oryginału), trzeba jednak pamiętać że w przypadku imienia Bożego mamy informację że czyta się je po prostu tak jak jest napisane.

Linki:

Wstęp do Esencjalizmu biblijnego

„bez przypowieści nic im nie mówił” !!!

Kosmiczne symbole Biblii – gdzie jest „pole” ? – część I

Kosmiczne symbole Biblii – ‚odbijanie pocisków’, część II

Prawdziwa duchowa „Solarystyka” – dostępna już od tysięcy lat !

Dostęp do Oceanu miłości, do Logosu – duchowa „Solarystyka”, część II

Tajemnice biblijnych psyche [ψυχή] joginów

„Creatio ex nihilo” – płynąca radość

Bereszit bara Elohim et haszemaim – Na początku stworzył Bóg…

Boskie Tchnienie

Starożytna niebieska materia