Dwadzieścia lat poszukiwań odkrywcy piątego elementu…

Zainteresowani starożytną grecką nauką rozpoznają trzech geniuszy tamtego okresu, są to Sokrates (ur. 470 p.n.e., zm. w 399 p.n.e.), Platon (ur. 427 p.n.e., zm. 347 p.n.e.) i Arystoteles (ur. 384 p.n.e., zm. 7 marca 322 p.n.e.). Od wieków trwają spory o to, który jest bardziej czcigodny. Nie mamy zamiaru się włączać w to rozważanie, ale przypomnieć, że 14 dni temu, to jest 27/05/2016 r. obiegła świat wiadomość o greckich archeologach identyfikujących miejsce pochówku Stagiryty, jak jest nazywany Arystoteles. Mowa jest o związanej z tym odkryciem „pewności”. Grecki archeolog Kostas Sismanidis podejrzewa, że grobowiec w kształcie podkowy i z kopułą, należy do najwybitniejszego filozofa wszech czasów. Ruiny znajdują się na terenie miasta Stagira na Półwyspie Chalcydyckim w północnej Grecji.

Chociaż Sismanidis nie ma silnych dowodów, to wygląd grobowca zgadza się z opisem z 11 wieku n.e. Arabska relacja fanów tego mędrca podaje, że jego prochy zostały zabrane do jego rodzinnego miasta, i tam złożone. Sismanidis poszukiwał tego miejsca przez ponad 20 lat. Wszystko wskazuje, że jest to ostateczne mauzoleum słynnego Greka. Dlaczego Arystoteles jest uznawany za najwybitniejszego naukowca wszech czasów ? Zapoczątkował nurt filozoficzny nazywany arystotelizmem, który miał wiele postaci w różnych epokach.

Chrześcijańska odmiana arystotelizmu zwana tomizmem powstała w XIII wieku i jest do dziś uważana za oficjalną filozofię Kościoła katolickiego. Oprócz filozofii Arystoteles położył ogromne zasługi w rozwoju logiki i nauk przyrodniczych, szczególnie astronomii, fizyki i biologii. Arystoteles krytykował Platona przede wszystkim za to, że separuje konkretne przedmioty zmysłowe od stanowiących ich źródło idei. Osobiste doświadczenia z nauczaniem i leczeniem małych dzieci przekonały Arystotelesa, co do błędności Platońskiej teorii ’przypominania sobie’ (w filozofii New Age paranormalnego „podłączenia umysłu” do tzw. Kroniki Akaszy – inaczej Kosmicznego Banku Informacji), a wersji rozwiniętej tego poglądu Stagiryta rozumowo obalał doktrynę reinkarnacji (Zjawiska metapsychiczne w świątyni Boga – reinkarnacja). Współcześnie teoria „Kroniki Akaszy” (anamnezy) jest dość powszechnie odrzucana przez filozofów i psychologów, jednak idee tego typu zostały zastąpione pojęciami archetypu i nieświadomości kolektywnej, więc nie jest tak, że całkiem się wyzbyto platońskich hipotez. Zdaniem Arystotelesa, ludzie nie posiadają takiej ukrytej pamięci, lecz cała ich wiedza pochodzi z doczesnego doświadczenia.

Arystoteles twierdził, że dużo rozsądniejsze jest przyjęcie, że ludzie rodzą się z niezapisanym umysłem, który zapełnia się myślami na skutek codziennych doświadczeń życiowych. Myśli jednak żyją później własnym życiem i część ludzkich rozumowań ulega rozmaitym wypaczeniom i dziwactwom. Przyjmując to założenie Arystoteles doszedł do wniosku, że aby uporządkować ludzkie myśli i wykazać które z nich są adekwatne do rzeczywistości, a które nie, należy stworzyć naukę o samym myśleniu jako takim. Naukę tę nazwał logiką. Arystoteles, rozważając pierwszą przyczynę (sprawczą) ruchu (primus motor), postulował istnienie ducha, który poruszałby światem, tak jak dusza porusza ciałem. Jako ostateczne źródło ruchu byłby nieruchomy (nieruchomy poruszyciel).

Duch ten został utożsamiony z Bogiem. Pierwszy Poruszyciel (albo Nieruchomy Poruszyciel) to w filozofii Arystotelesa przyczyna ruchu obrotowego piątego elementu (pozostałe to ziemia, ogień, powietrze i woda) znajdującego się na obwodzie świata. Jest przyczyną ruchu i podtrzymuje ruch w trwaniu. Porusza kochającego. Jest to żywy byt, wieczny i najdoskonalszy. Arystoteles nazywa go niepoddanym ruchowi Bogiem-Umysłem, uznając go za transcendentną substancję, będącą czystym aktem bez żadnej możności i bez materialnej zasady. Jest on czystą myślą, zajmującą się w najwyższym stopniu tym, co boskie. Powoduje on pierwotny, wieczny i jeden ruch, wprawiający w ruch eter, ten zaś porusza kolejne sfery świata.

Na podstawie tej charakterystyki św. Tomasz z Akwinu utożsamił Pierwszego Poruszyciela z Bogiem ze Starego Testamentu (Jahwe YHWH, czyli Jestem Który Jestem – Wj 3,14). Metafizyka Arystotelesa jest bardzo złożona, do tego stopnia, iż wielu uznaje ją za niemożliwą do uchwycenia. Na przestrzeni tysięcy lat namnożyła się ogromna liczba jej recenzentów, i choć liczni twierdzą, że ją przeniknęli, to w wielu przypadkach jest to tylko zarozumiałość. Zaprezentujmy kilka wielce tajemniczych zdań starożytnego mistrza:

„Platon w Timajosie tworzy duszę z elementów; albowiem podobne poznaje podobne, rzeczy zaś składają się z zasad. Podobnie też w wykładach O filozofii podaje się definicję, że zwierzę samo w sobie jest z samej idei jedynki tego, co jedno oraz pierwszej długości, szerokości oraz głębokości, inne zaś są w podobny sposób; oprócz tego inaczej, rozum to jedynka, wiedza to dwójka (albowiem na jeden tylko sposób [zmierza] do jedna), mniemanie to liczba powierzchni, a wrażenie zmysłowe to liczba objętości. Liczby nazywano bowiem formami i zasadami, są zaś one z elementów; rzeczy natomiast poznajemy jedne umysłem, jedne wiedzą, jedne mniemaniem, jedne wrażeniem zmysłowym; te liczby są formami rzeczy.„

Adepci arystotelizmu są zazwyczaj ludzmi o szerokich horyzontach, podobnie jak sam Arystoteles, stąd też trzeba w tym miejscu zacytować inny urywek, pochodzący ze Świętej Nauki, jak ją określa Tomasz z Akwinu: „w miłości zakorzenieni i ugruntowani, abyście wraz ze wszystkimi świętymi byli całkowicie zdolni uchwycić, jaka jest szerokość i długość, i głębokość, i wysokość, i poznać przewyższającą poznanie miłość Chrystusa, abyście zostali wypełnieni całą pełnią Boga.” Do Efezjan 3:18